Na czym polega restrukturyzacja przedsiębiorstw?

W życiu każdej firmy może nastąpić trudny czas, kiedy zadłużenia wobec kontrahentów i innych rosną do tego stopnia, że firma jest już o krok od upadłości. Jednak w polskim prawie jest przewidziany ratunek dla takich przedsiębiorstw. Jest nim restrukturyzacja, która pozwala uporządkować długi oraz relacje z wierzycielami. W tym artykule dowiesz się, na czym polega restrukturyzacja firmy, jakie są jej rodzaje i kto ją może przeprowadzić. Sprawdzisz również, ile trwa postępowanie restrukturyzacyjne i co możesz zyskać, decydując się na taki krok.

Na czym polega restrukturyzacja przedsiębiorstwa?

Proces restrukturyzacyjny polega na przeprowadzeniu zmian ekonomicznych, organizacyjnych, a czasem i prawnych firmy. Ma to na celu uchronić przedsiębiorstwo przed ogłoszeniem upadłości.

Definicję, która wyjaśnia, czym jest restrukturyzacja, znajdziemy w Ustawie z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne. Artykuł 3 ustawy określa, że celem procesu restrukturyzacji jest uniknięcie upadłości poprzez zawarcie porozumienia z wierzycielami. Sama restrukturyzacja może być przeprowadzona z pomocą sądu lub bez niego. Na takie działanie firmy mogą decydować się ze względów zewnętrznych jak np. zmiany w gospodarcze, czy zbyt duża konkurencja w danej branży. Jednak powody mogą się też brać z problemów wewnętrznych przedsiębiorstwa. Mogą to być zbyt duże koszty związane z zatrudnianiem pracowników albo zbyt droga produkcja. Wszystkie czynniki ostatecznie wpływają na sytuację finansową spółki, która nie może spłacać na bieżąco swoich zobowiązań.

Wraz z zagrożeniem niewypłacalnością firma zobowiązana jest według ustawy do określenia planu restrukturyzacji. Taki plan powinien zawierać takie informacje jak:

• Analizę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
• Opis samej firmy wraz z obecnym i przyszłym stanem podaży i popytu w branży, w której działa.
• Spisanie strategii działania przedsiębiorstwa i związane z tym ryzyka.
• Opis i koszty związane z wprowadzeniem planu restrukturyzacji.
• Harmonogram oraz termin zakończenia wdrażania planu restrukturyzacji.
• Informacja o zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa.
• Spisanie metod i źródeł finansowania.
• Spisanie imion i nazwisk osób, które stworzyły plan i wskazanie, kto będzie go realizował.
• Data sporządzenia planu restrukturyzacyjnego.

To jak będzie przebiegał proces restrukturyzacji przedsiębiorstwa, zależy od tego, jaki rodzaj postępowania wdrożą właściciele firmy. Mogą się zdecydować na szybsze postępowanie, które nie wymaga udziału sądu albo wybrać bardziej rozbudowane postępowanie sanacyjne. Poniżej poznasz, na czym polega proces restrukturyzacji firmy w zależności od wybranego rodzaju postępowania.

Rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego firmy

Ustawa Prawo restrukturyzacji przewiduje 4 rodzaje restrukturyzacji. Każde z nich przebiega trochę inaczej. 3 typy restrukturyzacji dotyczą tylko zmian w spółce pod kątem jej długów wobec wierzycieli. Natomiast najbardziej skomplikowane postępowanie sanacyjne dotyczy zmian na każdej płaszczyźnie działalności gospodarczej firmy. Opisane rodzaje restrukturyzacji zostały uwzględnione od najprostszej formy do tej najbardziej skomplikowanej.

Postępowanie o zatwierdzenie układu
To jedyny rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego, który nie wymaga dużego zaangażowania sądu. Dzięki temu o wiele łatwiej i szybciej zadłużona firma może dojść do porozumienia ze swoimi wierzycielami. Jednak nie może ona działać sama. Wymagane jest zatrudnienie niezależnego nadzorcy układu. Tę funkcję pełni doradca restrukturyzacyjny. To z jego pomocą spółka opracowuje plan naprawczy.
W tej sytuacji jest zachowany obecny zarząd spółki. Kiedy wierzyciele zatwierdzą zaproponowany plan, to sąd zatwierdza postępowanie i powołuje nadzorcę układu.

Przyspieszone postępowanie układowe
Przyspieszone postępowanie układowe jest przewidziane dla przedsiębiorstw, którym już grozi egzekucja ze strony wierzycieli. Ten rodzaj charakteryzuje się uproszczonym trybem. Oznacza to, że układ może być zatwierdzony już po wykonaniu spisu wierzytelności. Jednak z trybu przyspieszonego mogą skorzystać tylko te firmy, których suma wierzytelności spornych nie przekracza 15% sumy wszystkich wierzytelności.
W tym przypadku po otwarciu przyspieszonego postępowania sąd wyznacza nadzorcę sądowego, który nie tylko pomaga dłużnikowi, ale też przejmuje kontrolę w przypadku spraw, które
wykraczają poza zakres działania zarządu firmy.

Postępowanie układowe
Postępowanie układowe jest prowadzone dla tych dłużników, których suma wierzytelności spornych przekracza 15%. Sprawa ta jednak trwa dłużej. Może się wydłużyć nawet i o kilka miesięcy. Natomiast w przypadku wierzycieli, to mogą oni w tym trybie zgłaszać sprzeciw do nadzorcy, jeżeli nie zgadzają się z propozycjami układowymi.
W tym przypadku proces jest dużo bardziej sformalizowany. Jednak nadal obecny zarząd może kierować przedsiębiorstwem pod kontrolą nadzorcy sądowego, sądu i samych wierzycieli.

Postępowanie sanacyjne
W przypadku postępowania sanacyjnego dłużnik zyskuje ochronę przed wierzycielami. Jednak kosztuje to zarząd firmy utratą kontroli nad spółką. Ten rodzaj restrukturyzacji polega na przeprowadzeniu głębokich zmian, które mają na celu uzdrowić sytuację przedsiębiorstwa. Postępowanie sanacyjne trwa długo, jest skomplikowane, ale firma może zerwać niekorzystne umowy, czy zredukować zatrudnienie. Dopiero po uprawomocnieniu postanowienia sądu spółka może odzyskać pełne prawo do zarządzania swoim majątkiem.

Dlaczego przeprowadza się proces restrukturyzacji?

Podstawowy cel restrukturyzacyjny danego przedsiębiorstwa sprowadza się do tego, żeby uchronić firmę przed upadłością. Polskie prawo restrukturyzacyjne pozwala ochronić dłużnika z poszanowaniem praw wierzycieli. Dzięki ustandaryzowaniu tego procesu dłużnik zyskuje:

1. Ochronę przed niekorzystnymi działaniami wierzycieli.
2. Czas na odbudowanie przedsiębiorstwa, zaufania we współpracy z kontrahentami i wprowadzenie zmian, które ograniczą koszty.
3. Dodatkowe środki pieniężne pozyskane np. ze specjalnych programów publicznych.

Postawienie firmy w restrukturyzacji pozwala też wiele zyskać samym wierzycielom. Ta procedura daje im pewność odzyskania swoich należności. To zdecydowanie lepsze niż ogłoszenie upadłości przez dłużnika. Prawo restrukturyzacyjne przewiduje wobec wierzycieli:

1. Odzyskanie całości lub większej części należności.
2. Sądowe zapewnienie o spłaceniu długu przez dłużnika.
3. Aktywne uczestnictwo przy tworzeniu planu restrukturyzacji.

Nawet zła sytuacja finansowa firmy może pozwolić na uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika. Formalna restrukturyzacja firmy to lepsze rozwiązanie niż upadłość dla obu stron, czyli dłużnika i wierzyciela.

Kto przeprowadza restrukturyzację i kim jest doradca restrukturyzacyjny?

Podczas działań restrukturyzacyjnych spółka ma do czynienia z doradcą restrukturyzacyjnym, który może pełnić funkcję nadzorcy lub zarządcy. W większości przypadków takiego specjalistę wskazuje sąd. Takim doradcą może być:

• osoba fizyczna,
• spółka handlowa,
• kancelaria prawna.

Doradca musi posiadać licencję, żeby móc nadzorować działania przedsiębiorstwa w stanie restrukturyzacji. To ważna rola w całym procesie, dlatego istotne jest, żeby wybrać doradcę o dużym doświadczeniu. To od niego będą zależeć między innymi negocjacje z wierzycielami, czy tworzenie planu restrukturyzacji. Zawód ten został wprowadzony wraz z wejściem w życie ustawy Prawo restrukturyzacyjne. Pełnieniem tej funkcji zajęli się dawni syndycy.

Aby uzyskać licencję doradcy restrukturyzacyjnego, należy zdać egzaminy z zakresu prawa restrukturyzacyjnego, upadłościowego czy podatkowego. Licencja wydawana jest przez Ministra Sprawiedliwości. Dokument ten zawiera datę przyznania uprawnień oraz numer licencji, a sam doradca wpisywany jest na listę doradców, którą prowadzi Minister Sprawiedliwości.

Zawód doradcy restrukturyzacyjnego to wąska specjalizacja. Wymaga ona dużej wiedzy prawnej, ekonomicznej, czy podatkowej i ciągłej aktualizacji swoich kompetencji. Osoby i podmioty, które posiadają taką licencję, mogą również oferować usługi doradcze dla firm, które są zagrożone niewypłacalnością, a także reprezentować dłużników przed sądami.

Restrukturyzacja firmy a długi

Restrukturyzacja firmy ma na celu polepszenie sytuacji finansowej firmy. Oznacza to, że z pomocą wskazanego doradcy przedsiębiorca może zawrzeć układ z wierzycielami i dzięki temu mieć więcej czasu na zgromadzenie środków do spłaty oraz dalszą działalność gospodarczą. Największym plusem dla zadłużonej spółki jest sądowa ochrona przed egzekucją oraz uniknięcie ogłoszenia upadłości.
Już samo wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego powoduje, że póki nie zostanie ustalony harmonogram spłat zadłużenia, to dłużnik nie spłaca swojego długu. Poza tym sąd może uznać częściowe umorzenie długów albo nawet i całości danego zobowiązania. Poza tym zadłużeni przedsiębiorcy mogą w ramach restrukturyzacji liczyć na:

• Zakaz wszczynania nowych postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających, a dotychczasowe zostaną zawieszone.
• Zmiana części długu wobec wierzycieli na akcje albo udziały spółki (tzw. konwersja zobowiązań).
• Spłata ratalna długów zgodnie z zaakceptowanym harmonogramem.
• Uchylenie zajęć komorniczych.
• Kontrahenci i inne firmy nie mogą wypowiedzieć kluczowych dla działalności firmy umów.

Trzeba podkreślić, że jeżeli dłużnik nie będzie stosował się do przyjętego planu restrukturyzacji, to może to doprowadzić do zerwania układu przez wierzycieli. Skutkiem tego będzie natychmiastowa spłata całego zadłużenia. Taka sytuacja może doprowadzić do upadłości firmy.

Ile trwa restrukturyzacja firmy?

Czas trwania restrukturyzacji firmy zależy od wybranego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego. Proces ten może trwać od kilku miesięcy do nawet roku w przypadku
postępowania sanacyjnego. W końcu zmiany w sytuacji ekonomicznej firmy nie mogą trwać krótko, jeżeli mają być skuteczną pomocą. Wymogi ustawowe też określają sztywne standardy np. dotyczące złożenia wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego. Dopiero umorzenie przez sąd pozwala uznać, że restrukturyzacja została zakończona.

Co możesz zyskać dzięki restrukturyzacji spółki?

Dzięki restrukturyzacji spółka przede wszystkim może na nowo uporządkować swoje długi. Każda sytuacja jest inna, ale wraz z wejściem w układ z wierzycielami firma może liczyć na:

• Całkowite lub częściowe umorzenie odsetek. W tym również innych kosztów związanych z obsługą długu u wierzyciela.
• Wydłużenie okresu spłaty zobowiązania. Przekłada się to bezpośrednio na większą ilość rat, ale też wysokość raty do spłaty będzie niższa.
• Karencję, czyli wstrzymanie spłaty zobowiązania.

Wszystkie te działania pozwalają uporządkować finanse spółki. Dzięki temu dłużnik może przygotować się na spłatę swoich zobowiązań i znowu mieć płynność finansową. To, z jakiej pomocy będzie mogło skorzystać przedsiębiorstwo, zależy od samych wierzycieli.